TROMBOFILIJA predstavlja stanje pojačanog zgrušavanja (koagulacije) krvi koje, može izazvati trombozu, ugruške krvi u krvnim sudovima, arterijama i venama. Tromboza dubokih vena na donjim ekstremitetima (otok, bol, crvenilo) je najtipičniji oblik ispoljavanja trombofilije.

Trombofilija se ne smatra za vrstu bolesti i previše opasnim stanjem, jer mnogi ljudi kod kojih je dijagnostikovana, nemaju problema. Trombofilije mogu biti nasledne/urođene ili stečene, koje se obično razvijaju u odraslom dobu, usled različitih okolnosti.

Sklonost venskoj trombozi javlja se i u autoimunim bolestima, kakve su sistemski lupus eritematodes (SLE), hemolitička anemija, trombocitopenija, zatim uz koronarnu srčanu bolest, endokrinološke bolesti (dijabetes melitus, Cushingov sindrom), korišćenje oralne hormonske kontracepcije ili hormonskog nadomjesnog liječenja, uz bolesti jetre, tumore, nefrotički sindrom, i sepsu.

Pored urođene ili stečene trombofilije, dodatni faktor rizika za nastanak tromboze može biti starija životna dob, pol, pušenje, gojaznost, operativni zahvati, dugotrajno mirovanje, maligna bolest, povišene masnoće u krvi, povišen nivo estrogena, trudnoća i postporođajni period.

Tokom trudnoće i nakon porođaja rizik za nastanak krvnog ugruška povećava se do 4 puta. Ukoliko postoji genetska predispozicija, žena tokom trudnoće treba da bude pod stalnim ljekarskim nadzorom i prema potrebi uzima lijekove protiv zgrušavanja krvi.

Kod čak 50% žena koje su imale spontani pobačaj uočen je poremećaj koagulacije, pa je bitno na vrijeme dijagnostikovati I uz odgovarajuću terapiju obezbijediti trudnoću do kraja.

Preporučene grupe za testiranje:

• Žena sa anamnezom (ličnom ili porodičnom) venske tromboze koja je trudna ili planira trudnoću

• Žene sa više ponavljanih gubitaka ploda u ranoj fazi trudnoće nakon isključenja drugih uzroka, zastoja u rastu ploda, abrupcije posteljice, preeklampsije

• pacijenti sa venskom trombozom i plućnim tromboembolizmom (pogotovo ako imaju dodatne faktore rizika) koja se ispoljila prije 45. godine života, ponavljajuće tromboze nepoznatog uzroka, pojava tromboze na neuobičajenim mjestima (npr. cerebralna venska tromboza).

• članovi porodica osoba sa dokazanom trombofilijom u uslovima postojanja dodatnih faktora rizika

• mladje osobe od 40 god sa arterijskom trombozom

Real-Time PCR detekcija mutacija gena za trombofiliju

Detekcija polimorfizama gena za sklonost ka trombofiliji se, u In Vitro laboratoriji, izvodi Real-Time PCR metodom i testovima kojima se dijagnostifikuju mutacije gena za trombofiliju.

Rade se genetičke analize na mutacije u genima za faktore: Protrombin II, Faktor V Leiden, PAI-1, MTFHR (C677T) i MTHFR (A1298C).

Uzorci za analizu su puna krv i bukalni bris (bris unutrašnje strane obraza). Uzorkovanje ne zahtijeva posebnu pripremu pacijenta! Rezultati analiza se dobijaju u roku 1-3 radna dana.

Procjenjuje se da će oko 40% trudnica koje imaju mutaciju za FV Leiden imati neki tromboembolijski događaj. Rizik VTE (venska tromboembolija) veći je oko 8 puta ako je osoba heterozigot (mutiran jedan genski alel) i 80 puta ako je homozigot (mutirana oba genska alela).

Mutacija gena za Faktor II koagulacije – Protrombin dovodi do povišenih vrijednosti protrombina i rizika koji je i 2-3 puta veći za VTE. Homozigotnost za protrombin predstavlja veliki rizik za trombozu, kao i u slučaju homozigotnosti za FV Leiden.

Mutacija gena za PAI-1 - Plasminogen Activator Inhibitor 1 kod homozigota je 3-5 puta veći rizik za trombozu u poređenju sa onima koje imaju normalnu formu gena ili heterozigot. Mutacija na genu za metilen-tetra-hidrofolat-reduktazu (MTHFR), homozigoti imaju povećane vrijednosti homocisteina što su rizici za arterijsku i vensku trombozu, te opstetricijske komplikacije.